Het herfst seizoen is in volle gang en ook de winter is in aantocht. De seizoenen met korte, donkere dagen maar ook een periode in het jaar met over het algemeen meer kans op (hevige) neerslag en vallende bladeren. Dit geeft een grotere kans op wateraccumulatie. Daarom willen we graag aandacht aan dit onderwerp schenken en wijzen op de gevolgen en gevaren.
Jaarlijks storten er nog steeds 15 tot 20 daken in. In het verleden is dit ook gebeurt bij een pand van Ikea en een zwembad. Ondanks dat deze voorbeelden al van een tijd geleden dateren wordt het probleem nog steeds onderschat. Voor zover bekend heeft een dak instorting door water opeenhoping in Nederland nog geen mensenlevens gekost. Helaas is dit wel een geval bij een beurshal in Polen. Hierbij zijn 62 mensen omgekomen. Het is dus wel degelijk een onderwerp waar meer aandacht voor mag komen.
Wateraccumulatie is een opeenhoping van water. Op een plat dak gebeurt dit op het laagste punt. Water opeenhoping treedt op bij hevige regenval of stagnerende waterafvoer(en) veroorzaakt door bladvorming en/of verstopping rond of in de afvoeren. Als gevolg van deze opeenhoping ontstaat een hogere belasting op het dak en zal het dak gaan vervormen (doorbuigen). Het doorbuigen heeft tot gevolg dat er nog meer water op het dak zal achterblijven. Dit fenomeen blijft zich herhalen en afhankelijk van de omstandigheden zal het dak en of onderliggende constructie wel of niet bezwijken. Instorting treedt op wanneer een van beide niet bestand is tegen een dergelijke belasting. Uiteindelijk zal het water dusdanig accumuleren waardoor het gevolg instorting van het betreffende dak deel zal zijn.
Hoe ontstaat wateraccumulatie?
Indien het water niet snel genoeg van het dak kan worden afgevoerd, zal het zich ophopen op de laagste plek. Dit komt bijvoorbeeld omdat:
· afvoeren verstopt zijn
· te kleine of niet voldoende afvoeren aanwezig zijn
· onvoldoende of geen nood overlopen aanwezig zijn
· geen of onvoldoende afschot op het dak
· constructie te licht is
· dakbeschot rot (hout)
Als gevolg van wateraccumulatie storten jaarlijks ca. 15 tot 20 daken in, met alle gevolgen van dien. Doordat het probleem nog steeds wordt onderschat heeft men niet door welke schades dit teweeg kan brengen. De schades worden niet vanzelfsprekend door de verzekeraars gedekt. Raadpleeg hiervoor je polisblad!
Ook instorting door sneeuwlast is niet altijd verzekerd. Smeltende sneeuw is zwaar en kan de doorgang bij de afvoeren behoorlijk belemmeren waardoor het water mogelijk niet snel genoeg van het dak kan worden afgevoerd. Bij aantoonbare constructiefouten; het ontbreken van voldoende afschot, het ontbreken van nood overlopen, geen of onvoldoende onderhoud e.d. kan een verzekering de geclaimde schade naast zich neer leggen en draait u als eigenaar zelf voor de kosten op.
Het principe van wateraccumulatie wordt inzichtelijk gemaakt aan de hand van de volgende drie figuren.
De eerste figuur toont de beginsituatie: er staat water op het dak.
Ten gevolge van de waterbelasting zal er doorbuiging optreden waardoor zich nog meer water op het dak kan verzamelen. Omdat het waterpeil gelijk blijft resulteert dit in een grotere belasting op het dak en dus ook een bijbehorende doorbuiging. Dit is weergegeven in de tweede figuur.
Deze grotere belasting leidt tot grotere doorbuiging waardoor weer meer water zich kan ophopen. Zie de derde figuur.
Het risico op het optreden van wateraccumulatie wordt door een aantal factoren bepaald:
1. Vorm en uitvoering van het dak; een bol of hol, schuin of plat dak.
Daken met een grote hellingshoek hebben veel minder kans op bezwijken ten gevolge van wateraccumulatie dan nagenoeg platte daken. Dit heeft alles te maken met de snelheid van het afvoeren. Hoe sneller het water weg is des te minder kans op accumulatie. Eigenlijk heel logisch.
2. Uitvoering en sterkte van de dragende constructie; beton / staal / houten dak / zegen (opbollen).
Materiaal keuze speelt daarnaast ook een belangrijke rol. Om een voorbeeld te noemen; een zwaar beton dak heeft meer weerstand dan een licht staal dak daar staal gewoonweg direct vervormd en veel meer buiging ondergaat dan een beton dak. Dat heeft alles te maken met haar eigen massa. Door middel van het zegen (op voorhand opbollen) van een constructie bied je meer weerstand tegen doorbuigen (zak vorming).
3. Het afschot van het dak; 2-zijdig of 4-zijdig, 16mm/m1 of 20 mm/m1.
Afschot is een wel besproken fenomeen daar we begonnen zijn met platte daken 10 mm/m1, vervolgens 15 mm/m1. Nu is 16 mm/m1 het advies. Door nieuwe inzichten gaan we in de nabije toekomst verhogen naar 20 mm/m1. Deze opbouw verklaard dat de regenintensiteit in de afgelopen 20 jaar behoorlijk is toegenomen. We merken allemaal dat er minder buien zijn maar wel extremer en kortstondiger. Hier moeten we onze gebouwen dan ook tegen gaan beschermen.
4. Het eigen gewicht van de dakconstructie en aanvullende belastingen.
De belastingen worden opgebouwd uit het eigen gewicht van de constructie en veranderlijke belastingen.
Het eigen gewicht is ten alle tijden aanwezig waarbij we ons tegenwoordig wel moeten realiseren dat, bijv. zonnepanelen, al dan niet direct geplaatst kunnen worden. Hier dient in de berekening al over nagedacht te worden. Bij bestaande bouw zal er een controle berekening uitgevoerd moeten worden.
Daarnaast kennen we de veranderlijke belastingen. Zoals het woord al zegt zijn deze niet continu aanwezig en kunnen ze zelfs veranderen. We doelen hierbij op de weersinvloeden zoals sneeuw/wind/regen.
Een andere rol speelt de locatie van gewicht aan het dak o.a. gevulde leidingen, geconcentreerd terwijl volgens de berekeningen deze gelijkmatig hadden moeten aangrijpen aan het dak. Hierdoor creëer je al te veel vervorming en een inleider voor accumulatie.
5. Noodafvoersysteem. Traditioneel zogenaamde “brievenbussen” of Pluvia systeem.
Nood overstorten, de naam zegt het al. Deze overstorten moeten in geval van nood gaan werken. Als de reguliere afvoer niet functioneert (bijv. door verstopping van het riool/bladvorming en/of andere vervuiling) gaat het water accumuleren. Vervolgens moet het nood systeem in werking treden. Of dit gebeurt hangt voornamelijk af van het feit of de constructie goed is doorgerekend (incl. doorvoer openingen) om de juiste hoeveelheid water te verwerken. Vervolgens is het van belang dat de uitvoerende partijen e.e.a. op de centimeter nauwkeurig opvolgen en uitvoeren.
Wij blijven traditionele grote brievenbussen in de gevel adviseren. Hier zit namelijk een belangrijk voordeel aan. Je ziet dat het dak het overtollige water kwijt wil en het via de brievenbussen van het dak komt. Hierdoor weet je ook dat de afvoer zijn werk niet (goed genoeg) doet. Daarnaast gaat het water direct van het dak af waardoor er al meteen en accuraat gehandeld wordt zonder dat er direct in actie gekomen dient te worden.
Een variant is traditionele doorvoer verticaal naar een horizontale verzamelleiding. Nadeel hiervan is; grote leiding diameters aan de dak constructie. Een alternatief is Pluvia. Als dit correct is uitgevoerd kan dit ook prima werken. Helaas zien we in 8 van de 10 gevallen dat de installateur niet correct de mogelijke accumulatie simuleert waardoor er nog steeds vlakken kunnen accumuleren. Dit is iets wat we juist willen voorkomen.
Welk systeem is hufter proof?
Tips ter voorkoming van wateraccumulatie:
· zorg voor voldoende afvoeren van de juiste afmeting
· zorg voor voldoende nood overlopen van de juiste afmeting (volgens berekening constructeur)
· laat het dak jaarlijks controleren en onderhouden (o.a. bladvorming)
· raadpleeg de verzekeringspolis
· bouw niet te licht
· zorg voor voldoende afschot op de daken en laat deze controleren bij oplevering
Door mensen te informeren en meer kenbaarheid te geven aan de problemen van wateraccumulatie welke zich in het heden nog steeds voordoen willen we gebouw eigenaren bewust maken van de noodzaak tot een deugdelijke gebouwconstructie en vervolgens blijven inspecteren en schoon houden van de daken.